strona o naszych kolanach

Baza wiedzy

Zespół bólowy przedniego przedziału kolana

Podstawowe wiadomości

Jest to zespół objawów związanych nieprawidłowościami w obrębie stawu-rzepkowo udowego. Głównym z nich jest ból w okolicach rzepki (najczęściej wokół lub za nią), który zazwyczaj występuje w czasie aktywności, takiej jak bieganie, schodzenie/wchodzenie po schodach, jazda rowerem. Ból najczęściej ustępuje po odpoczynku. Jego przyczyną są przeciążenia, niewłaściwa biomechanika kolana, czy też całej nogi, w szczególności nierównowaga mięśniowa. Powodują one niewłaściwe ułożenie rzepki względem kości udowej (przyparcie, zaburzenie toru ruchu) zwane też konfliktem rzepkowo-udowym. Prowadzi ono z czasem do zniszczeń chrząstki w stawie rzepkowo-udowym - chondromalacji i w dalszej konsekwencji do zmian zwyrodnieniowych.

Wśród przyczyn konfliktu rzepkowo-udowego wymienia się najczęściej:

• Nierównowagę mięśniową, w tym:
  -- słabość mięśnia czworogłowego uda
  -- słabość lub zanik głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda
  -- napięcie mięśnia czworogłowego uda zwiększające przypieranie rzepki do kości
  -- napięta powięź szeroka (boczna część uda)
  -- napięte mięśnie tylnej części uda (głównie mięsień dwugłowy uda), powodujące nadmierne przypieranie rzepki do kości podudzia
  -- napięte mięśnie łydki, również zwiększające przypieranie rzepki
  -- słabość i napięcie mięśni obręczy biodrowej, w szczególności mięśni pośladkowych wielkiego i średniego
• płaskostopie lub nadmierne wysklepienie stopy
• niewłaściwe ustawienie miednicy

Z pewnością nie są to wszystkie możliwe przyczyny, jak widać jest o czym myśleć i co diagnozować .
Wiele z tych czynników powoduje zwiększenie sił bocznych sił działających na rzepkę, zaburzając jej równowagę. Dlatego często mówi się o bardziej specyficznym problemie czyli bocznym przyparciu rzepki.

Więcej o objawach

Jak już wspomniałam głównym objawem PFPS jest ból wokół lub pod rzepką, nasilający się w czasie aktywności fizycznej (bieg, chodzenie zwłaszcza po nachylonym terenie, jazda na rowerze, przysiady), a ustępujący po odpoczynku. Ważne jest, że ból nie jest kojarzony z przebytym urazem, jest bólem przeciążeniowym.

• często jest to ból trudny do zlokalizowania rozlany lub pojawia się w różnych miejscach
• pojawia się tzw. objaw kinomana, tzn. kolano boli po dłuższym trzymaniu w pozycji zgiętej, np. w kinie, w samochodzie itp.
• ból może pojawiać się też z tyłu kolana
• jeżeli mamy do czynienia z bocznym przyparciem rzepki, ból może się pojawiać w okolicy przyśrodkowej części rzepki (rozciągnięte troczki przyśrodkowe) lub bocznej części rzepki (napięte struktury boczne)
• obolałe mogą być także inne przyczepy mięśniowe wokół kolana, np. gęsia stopa ("górka" poniżej rzepki i po przyśrodkowej jej stronie gdzie znajdują się przyczepy kilku mięśni)
• w czasie ruchu pod rzepką daje się wyczuć (i słyszeć) wyraźne trzeszczenie i przeskakiwanie. Jednak samo w sobie nie jest ono symptomatyczne
• może pojawić się obrzęk/wysięk, szczególnie gdy doszło już do uszkodzeń chrząstki (jednak przez długie lata możemy obywać się bez niego)
• gdy uszkodzenia są już duże, przy niewielkim nawet wysiłku może pojawić się pieczenie w okolicach rzepki i mięśnia prostego uda charakterystyczne dla zmian zwyrodnieniowych

Boczne przyparcie rzepki

Często diagnozując problemy w przedniej części kolana stwierdza się tzw. boczne przyparcie rzepki (ang. Excessive Lateral Pressure Syndrome, skr. ELPS). Mam wrażenie, że w Polsce obie te nazwy używane są niemal zamiennie, choć być może nie powinny. Musiałby się tu wypowiedzieć fachowiec.
Jak sama nazwa wskazuje problem polega na przesuwaniu/przypieraniu rzepki do boku wskutek nierównowagi działających na nią sił. Powoduje to nieprawidłowy tor ruchu rzepki w czasie pracy kolana (np. ocieranie o kłykieć boczny kości piszczelowej) i związany z tym ból, a z czasem także uszkodzenia chrząstki czyli chondromalację.
Struktury utrzymujące rzepkę od strony przyśrodkowej (troczki przyśrodkowe) są rozciągnięte, a te od strony bocznej (troczki boczne) przykurczone, co również może powodować bolesność. Problem występuje często u osób aktywnych mających predyspozycje do niego, w szczególności często "atakuje" piechurów i biegaczy.

Najczęściej wymienianą przyczyną takiego stanu rzeczy jest:

• osłabienie (czasem zanik) głowy przyśrodkowej mięśnia prostego uda a jednocześnie nadmierne napięcie głowy bocznej tego mięśnia (i innych bocznych struktur kolana). Dlatego też podstawowym sposobem leczenia jest wzmacnianie tej głowy i jednoczesne rozluźnianie struktur bocznych uda, w szczególności powięzi szerokiej i troczków bocznych rzepki.

Inne z możliwych przyczyn to, np.:

• osłabienie zewnętrznych rotatorów uda (czyli mięśni pośladkowych), które powoduje niekontrolowany skręt uda do środka w czasie aktywności fizycznej i automatyczne przesuwanie rzepki do boku
• zwiększona pronacja stopy, czyli pochylenie w stronę przyśrodkową, płaskostopie, koślawe pięty
• przodopochylenie miednicy
• zwiększenie kąta Q, czyli kąta między osią mięśnia czworogłowego uda i więzadłem rzepki innymi słowy boczne przesunięcie więzadła rzepki na kości piszczelowej.
• inny skomplikowany mechanizm prowadzący do bocznego przyparcia rzepek jest opisany tu

Wszystko to są zaburzenia mechaniki i anatomii kończyny, które zdiagnozować może tylko fachowiec. Często występują one razem i nie końca można określić, które są skutkiem, a które przyczyną - przynajmniej takie jest moje wrażenie. Co więcej lekarze rzadko są zgodni w ich ocenie. Czyli - teoria teorią a życie życiem .